De eerste twee levensjaren zijn de meest cruciale periode voor de hersenontwikkeling van je kind. In deze tijd ontwikkelen zich de fundamenten voor taal, geheugen, emotieregulatie, sociale vaardigheden en probleemoplossend denken. De hersenen groeien in deze periode sneller dan op enig ander moment in het leven.
De American Academy of Pediatrics (AAP) en het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) adviseren:
- 0-18 maanden: Geen schermen, behalve videobellen met familie
- 18-24 maanden: Hooguit korte momenten (5-10 minuten) van educatieve content, altijd samen
Dit advies is gebaseerd op tientallen wetenschappelijke studies die laten zien dat schermtijd in deze leeftijd meer risico’s dan voordelen heeft.
Wat er gebeurt in de hersenen van baby’s en peuters
Hersenen in ontwikkeling
In de eerste twee jaar worden 700 nieuwe neurale verbindingen per seconde gevormd. Deze verbindingen ontstaan door:
- Echte interactie: Oogcontact, gezichtsuitdrukkingen, stemgeluid, aanraking
- Sensomotorische ervaringen: Voelen, proeven, ruiken, bewegen
- Taal horen in context: Woorden gekoppeld aan echte objecten en situaties
Een scherm kan deze rijke, driedimensionale ervaring niet bieden. Beelden op een scherm zijn tweedimensionaal, geven geen feedback en missen de emotionele verbinding die essentieel is voor hersenontwikkeling.
Waarom schermen niet werken voor baby’s en jonge peuters
Vertraagde taalontwikkeling
Baby’s en peuters leren taal door directe interactie. Uit onderzoek blijkt dat kinderen onder de 2 jaar niet of nauwelijks leren van schermen. Ze begrijpen niet dat wat ze zien op een scherm de echte wereld vertegenwoordigt. Dit heet de “video deficit”: jonge kinderen leren veel minder van video’s dan van dezelfde informatie in het echt.
Visuele ontwikkeling
De ogen van baby’s zijn nog in ontwikkeling. Te veel schermtijd kan leiden tot:
– Verminderde oogcoördinatie
– Moeite met dieptezicht
– Verhoogd risico op bijziendheid later
Motorische ontwikkeling
Baby’s en peuters moeten bewegen om hun lichaam te leren kennen: rollen, kruipen, lopen, klimmen, grijpen. Schermtijd betekent stilzitten — kostbare tijd die verloren gaat voor motorische ontwikkeling.
Hechting en emotionele ontwikkeling
Baby’s bouwen een veilige hechtingsrelatie op door oogcontact, lichamelijk contact en responsieve zorg. Als een ouder veel op een scherm kijkt, of het kind veel voor een scherm zit, wordt deze cruciale emotionele verbinding verstoord.
Wat werkt WEL?
➡️ Praten, zingen, voorlezen
Vertel wat je doet tijdens verzorging. Zing wiegeliedjes. Lees prentenboeken voor.
➡️ Samen spelen
Kiekeboe, blokkies stapelen, verstoppertje met speelgoed, samen dansen.
➡️ Sensomotorische ervaringen
Laat je baby dingen voelen, ruiken, proeven. Ga naar buiten.
➡️ Beweging
Geef ruimte om te rollen, kruipen, lopen, klimmen.
➡️ Echt contact
Veel knuffelen, vasthouden, oogcontact tijdens voeden.
Praktische tips
Voor baby’s (0-12 maanden)
Geen schermen (ook geen achtergrond-tv)
Videobellen mag kort (5-10 min)
Leg je eigen telefoon weg tijdens verzorging
Muziek via speaker, niet via YouTube
Voor peuters (12-24 maanden)
Wacht zo lang mogelijk (min. 18 maanden)
Als je begint: max. 5-10 min/dag, altijd samen
Kies educatieve content (Zappelin, Sesamstraat)
Geen schermen voor bedtijd (min. 1 uur ervoor stoppen)
Veelgestelde vragen
“Mijn kind vindt het zo leuk!”
Kinderen vinden veel dingen leuk die niet goed voor ze zijn. Jij bent de volwassene die gezonde keuzes maakt.
“Ik moet toch even kunnen koken?”
Alternatieven: babygym in de keuken, samen “koken” met pannetjes, muziek via speaker, veilige keukenkastjes om in te rommelen.
“Is een klein beetje dan ook schadelijk?”
Het gaat om gemiste kansen: elke minuut voor een scherm is een minuut zonder taal, beweging, spel en contact.
Kort samengevat
👉 De eerste twee jaar zijn cruciaal – échte interactie is onvervangbaar
👉 Schermen bieden geen voordelen voor baby’s, wel risico’s
👉 Alternatieven werken beter: praten, zingen, spelen, bewegen
👉 Videobellen mag kort
👉 Het is nooit te laat om te stoppen
📚 Bronnen: AAP Media Guidelines 2024, NJi Toolbox 0-5 jaar, Trimbos-instituut 2024
