Mediaopvoeding begint al in de babytijd. Niet door je baby voor een tablet te zetten, maar door zelf bewust om te gaan met jouw eigen schermgebruik. Jonge kinderen leren door imitatie: ze doen wat jij doet, niet wat je zegt.
Volgens de MediaDiamant (een model van Netwerk Mediawijsheid) draait gezonde mediaopvoeding om vijf pijlers:
Plezier: Media kunnen leuk en waardevol zijn
Balans: Schermen in evenwicht met andere activiteiten
Veiligheid: Bescherming tegen ongepast content
Vaardigheden: Leren omgaan met media
Betrokkenheid: Ouders zijn actief betrokken
Jonge kinderen hebben jou nodig als gids: door samen te kijken, te praten en te benoemen wat er gebeurt, leren ze betekenis te geven aan beelden en geluiden. Ze leren ook dat schermen tijdelijk zijn en dat er een moment komt om te stoppen.
Wat er gebeurt zonder bewuste mediaopvoeding
Schermen worden een automatisme: Kind huilt → scherm. Kind verveelt zich → scherm. Dit patroon is moeilijk te doorbreken.
Conflict en frustratie: Als er geen duidelijke regels zijn, ontstaan er dagelijks discussies over wel of niet schermen.
Verlies van alternatieven: Kinderen die gewend zijn aan schermen, weten niet meer hoe ze zichzelf anders kunnen vermaken.
Slecht voorbeeldgedrag: Als jij veel op je telefoon zit, doet je kind dat later ook.
Tips voor effectieve mediaopvoeding
➡️ Kijk en praat mee: Ga naast je kind zitten en stel vragen: “Wat zag je? Wat vond je leuk? Welke kleur had die auto?”
➡️ Geef zelf het voorbeeld: Leg je telefoon weg tijdens speeltijd, maaltijden en voorlezen. Laat je kind zien dat jij ook zonder scherm kunt.
➡️ Maak schermvrije momenten heilig:
- Tijdens het eten: geen schermen aan tafel
- Bij het naar bed gaan: geen schermen in de slaapkamer
- Tijdens het spelen: volle aandacht voor elkaar
➡️ Gebruik schermen niet als beloning of straf: Dit maakt schermen extra aantrekkelijk. Behandel schermen als een neutraal onderdeel van de dag.
➡️ Stel vaste schermmomenten in: Niet spontaan, maar op vaste tijden (bijv. na de lunch, voor het avondeten). Zo weet je kind wat te verwachten.
➡️ Maak samen regels: Zelfs een kleuter kan meedenken. “Hoeveel filmpjes kijken we vandaag?” “Hoeveel liedjes luisteren we?”
➡️ Vier schermvrije successen: “Wat knap dat je zo lang hebt gespeeld zonder tablet!” of “Wat heb je een mooie toren gebouwd!”
📚 Bronnen: MediaDiamant.nl, NJi Mediaopvoeding 2024, Netwerk Mediawijsheid Oudergids 0–6 jaar
