Social media zijn voor tieners niet zomaar een app — het is hun sociale leven. Ze onderhouden vriendschappen, ontdekken hun identiteit, delen hun leven en krijgen bevestiging. Maar social media hebben ook een keerzijde: vergelijking, groepsdruk, cyberpesten, tijdverlies en een negatief zelfbeeld.
Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP, 2024) blijkt dat jongeren die meer dan 3 uur per dag op social media zitten, een significant hoger risico hebben op angst, depressie en laag zelfbeeld – vooral meisjes tussen 14 en 17 jaar.
Algoritmes spelen hierin een cruciale rol: ze tonen content die emoties oproept (boosheid, jaloezie, bewondering) omdat dit zorgt voor meer interactie en dus meer advertentie-inkomsten. Tieners worden zo in een ‘bubbel’ gehouden waarin ze steeds meer van hetzelfde zien.
Wat er gebeurt bij ongezond social media gebruik
Vergelijkingsdruk: “Waarom zie ik er niet zo uit?” / “Waarom is mijn leven niet zo leuk?”
Negatief zelfbeeld: Gefilterde foto’s, perfecte poses en geënsceneerde momenten creëren onrealistische verwachtingen
Slaapproblemen: Veel tieners scrollen tot laat in de avond, wat leidt tot te weinig slaap
FOMO en stress: Het gevoel dat je continu bereikbaar moet zijn en niets mag missen
Cyberpesten: Gemene reacties, uitsluitingen uit groepen, negatieve berichten
Tijdverlies: Algoritmes zorgen ervoor dat je blijft scrollen zonder dat je het doorhebt
Verkeerde informatie: Nepnieuws, samenzweringstheorieën en misleidende informatie circuleren snel
Tips voor gezonde social media gebruik
➡️ Gebruik de 7 tips voor gezonde balans:
- Wees kritisch op wat je ziet: Bespreek dat influencers betaald worden, foto’s bewerkt zijn en niemand er altijd zo perfect uitziet.
- Mute of ontvolg accounts die je down maken: Volg accounts die inspireren, informeren of blij maken — niet accounts die je onzeker of jaloers maken.
- Zet tijdslimieten in: Gebruik app-timers om te voorkomen dat je urenlang scrolt zonder het te beseffen.
- Schakel notificaties uit: Dit vermindert de drang om constant te checken.
- Maak je feed gezonder: Volg accounts over dingen die je interesseren (sport, kunst, humor, hobby’s) in plaats van alleen influencers en celebrities.
- Neem regelmatig een social media detox: Een dag, weekend of week zonder social media helpt om perspectief te krijgen.
- Vraag jezelf af: wat voeg ik toe?: Post niet alleen omdat het ‘moet’, maar omdat je iets wilt delen.
➡️ Bespreek zelfbeeld en vergelijking: Praat open over de druk die social media kunnen geven. “Voel jij je weleens onzeker door wat je ziet op Instagram?”
➡️ Leer algoritmes te begrijpen: Leg uit hoe algoritmes werken: ze tonen content die je lang op het scherm houdt, niet per se content die goed voor je is.
➡️ Gebruik privacy-instellingen: Zet accounts op privé, beperk wie je berichten kan zien en accepteer alleen volgers die je kent.
➡️ Bespreek online identiteit: Help je tiener nadenken over wat hij/zij deelt. “Wil je dat jouw toekomstige werkgever of school dit ziet?”
➡️ Red flags herkennen: Let op signalen van ongezond gebruik: terugtrekken, down zijn na social media, minder zelfvertrouwen, obsessie met likes.
📚 Bronnen: Sociaal en Cultureel Planbureau Social Media Jongeren 2024, Trimbos-instituut Social Media & Mentale Gezondheid, Netwerk Mediawijsheid, 113 Zelfmoordpreventie Social Media
