Tieners willen niet verteld worden wat ze moeten doen — ze willen serieus genomen worden. Regels opleggen zonder uitleg zorgt voor verzet. Maar helemaal geen grenzen stellen is ook niet goed: tieners hebben structuur en begeleiding nodig, ook al zeggen ze van niet.
De sleutel ligt in open gesprek, gezamenlijk nadenken en vertrouwen geven met grenzen. Dit vraagt veel van ouders: je moet loslaten en toch betrokken blijven. Je moet vertrouwen geven, maar ook grenzen durven stellen.
Volgens de MediaDiamant draait gezonde mediaopvoeding voor tieners om:
Autonomie respecteren: Geef ruimte voor eigen keuzes
Vertrouwen geven: Laat merken dat je in je tiener gelooft
Betrokken blijven: Toon interesse zonder te controleren
Grenzen stellen: Wees duidelijk over wat niet mag (bijv. haatdragend gedrag, illegale content)
Goed voorbeeld geven: Laat zien dat je zelf ook bewust met schermen omgaat
Wat er gebeurt zonder open gesprek
Geheimhouding: Tieners vertellen niets meer over hun online leven uit angst voor straf of controle
Onveilige situaties: Als tieners zich niet veilig voelen om over problemen te praten (cyberpesten, sexting, negatieve ervaringen), zoeken ze geen hulp
Conflict: Onduidelijke verwachtingen leiden tot frustratie bij ouder én tiener
Verlies van invloed: Als je alleen verbiedt en veroordeelt, luistert je tiener niet meer
Tips voor effectieve mediaopvoeding
➡️ Voer regelmatig open gesprekken: Vraag zonder oordeel:
- “Wat vind je zelf leuk aan social media?”
- “Hoe voel je je als je veel tijd online hebt doorgebracht?”
- “Heb je weleens negatieve ervaringen gehad online?”
➡️ Gebruik de 5 reflectievragen-flyer: Download of print deze en bespreek ze samen. Het opent het gesprek op een laagdrempelige manier.
➡️ Luister meer dan je praat: Tieners willen gehoord worden. Stel open vragen en luister écht naar de antwoorden.
➡️ Geef zelf het voorbeeld: Leg je telefoon weg tijdens gesprekken, eten en gezinsactiviteiten. Laat zien dat je bewust omgaat met schermen.
➡️ Maak samen afspraken: Vraag: “Wat vind jij zelf een gezonde hoeveelheid schermtijd?” In plaats van: “Je mag maar 1 uur per dag.”
➡️ Wees flexibel maar consequent: Sta uitzonderingen toe (bijv. een filmpje met vrienden, een belangrijk game-toernooi), maar houd vast aan de basisafspraken.
➡️ Bespreek online gedrag: Praat over wat wel en niet oké is: respectvol communiceren, geen haatdragende taal, geen naaktfoto’s delen, geen pesten.
➡️ Normaliseer hulp zoeken: Laat weten dat je er altijd bent als er iets misgaat online, zonder dat dit leidt tot straf.
➡️ Respecteer privacy, maar blijf betrokken: Je hoeft niet alle berichten te lezen, maar wél te weten welke apps je tiener gebruikt en met wie hij/zij contact heeft.
📚 Bronnen: MediaDiamant.nl, NJi Mediaopvoeding Tieners 2024, Netwerk Mediawijsheid Oudergids 12–18 jaar
