Tieners zijn kwetsbaar online. Ze worden zelfstandiger, nemen meer risico’s en begrijpen niet altijd de consequenties van hun online gedrag.
Drie belangrijke risico’s:
1. Cyberpesten
Cyberpesten gebeurt 24/7, bereikt veel mensen en blijft online staan. Uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut (2023) blijkt dat 1 op de 4 middelbare scholieren weleens te maken heeft gehad met cyberpesten. Dit kan leiden tot angst, depressie en zelfs suïcidale gedachten.
2. Sexting Sexting
(het versturen van seksueel getinte berichten of foto’s) komt veel voor onder tieners. Het probleem: eenmaal verstuurd, heb je geen controle meer. Foto’s kunnen doorgestuurd worden, gedeeld worden in groepen of gebruikt worden voor chantage.
3. Privacy
Tieners delen vaak veel te veel online: locatie, school, privéfoto’s, persoonlijke informatie. Dit maakt hen kwetsbaar voor identiteitsfraude, stalking en ongewenst contact.
Wat er gebeurt bij onvoldoende veiligheid
Emotionele schade: Angst, somberheid, laag zelfbeeld, sociale isolatie
Reputatieschade: Foto’s en berichten die online circuleren kunnen jaren later nog opduiken
Juridische consequenties: Sexting van minderjarigen is strafbaar, zelfs als het vrijwillig is
Financiële risico’s: Phishing, identiteitsfraude, ongewenste aankopen
Fysieke veiligheid: Stalking, ongewenst contact, ontmoetingen met onbekenden
Tips voor online veiligheid
➡️ Bespreek cyberpesten:
- Het is nooit de schuld van het slachtoffer
- Niet reageren of terugpesten
- Bewaar bewijs (screenshots)
- Blokkeer de persoon
- Vertel het aan een volwassene (ouder, mentor, schoolmaatschappelijk werker)
- Meld bij ernstige gevallen: Helpwanted.nl, Kindertelefoon (0800-0432), Politie
➡️ Praat open over sexting:
- Leg uit wat de risico’s zijn: doorsturen, chantage, blijft online staan
- Bespreek dat het strafbaar is (kinderporno)
- Creëer een veilige sfeer: “Als je ooit in de problemen komt, kun je bij mij terecht zonder straf”
- Leer: Denk na voor je verstuurt. Zou je dit op Times Square willen zien?
➡️ Leer privacy te beschermen:
- Zet accounts op privé
- Deel geen locatie in real-time
- Gebruik sterke, unieke wachtwoorden (password manager)
- Schakel twee-factor-authenticatie in
- Accepteer alleen volgers/vrienden die je kent
Deel geen persoonlijke info (adres, telefoonnummer, school)
➡️ Bespreek online vriendschappen: Wees voorzichtig met mensen die je alleen online kent. Nooit afspreken zonder dat ouders het weten.
➡️ Herken phishing en scams: Leer je tiener verdachte berichten, links en verzoeken om geld te herkennen.
➡️ Gebruik Helpwanted.nl: Een veilige plek waar jongeren anoniem advies kunnen krijgen over online problemen.
➡️ Ken je rechten: Bij ernstige gevallen (chantage, sexting, cyberpesten) kun je aangifte doen bij de politie.
📚 Bronnen: Verwey-Jonker Instituut Cyberpesten 2023, Helpwanted.nl, Kindertelefoon, Politie.nl Cybercrime, Slachtofferhulp Nederland
