Gaming is een van de populairste vrijetijdsbestedingen onder tieners. Het kan positieve effecten hebben: sociale verbinding, strategisch denken, samenwerken, probleemoplossing en ontspanning. Maar gaming kan ook problematisch worden als het ten koste gaat van school, slaap, sociale contacten en gezondheid.
Uit onderzoek van het Trimbos-instituut (2024) blijkt dat ongeveer 3-5% van de gamende jongeren te maken heeft met problematisch gaminggedrag. Dit betekent: niet kunnen stoppen, liegen over speeltijd, verwaarlozen van verplichtingen en sociale isolatie.
Games zijn ontworpen om verslavend te zijn: beloningssystemen (levels, achievements, loot boxes), sociale druk (vrienden spelen ook), en ‘sunk cost’ (ik heb er al zoveel tijd in gestoken, ik kan nu niet stoppen).
Wat er gebeurt bij overmatig gamen
Slaaptekort: Gamen tot diep in de nacht, waardoor schoolprestaties en humeur lijden
Schoolproblemen: Huiswerk wordt niet gemaakt, lessen worden geskipt of geslapen tijdens lessen
Sociale isolatie: Minder face-to-face contact met vrienden, alleen nog online interactie
Fysieke klachten: Hoofdpijn, nek- en rugklachten, RSI, verminderde conditie door te weinig beweging
Prikkelbaarheid en agressie: Vooral na verlies of als gaming onderbroken wordt
Financiële risico’s: In-game aankopen (skins, loot boxes, in-app currency) kunnen duur uitpakken
Verminderde sociale vaardigheden: Minder oefenen met echte gesprekken en conflicthantering
Tips voor gezond gamen
➡️ Houd balans centraal: Gaming mag leuk zijn, zolang school, slaap en sociale contacten niet lijden.
➡️ Maak afspraken over gametijd:
- Maximaal 1-2 uur per dag doordeweeks
- Iets meer in het weekend, maar nooit tot na middernacht
- Niet direct na school (eerst huiswerk en bewegen)
- Stop minimaal 1 uur voor bedtijd
➡️ Check de leeftijdsclassificatie: Gebruik PEGI-codes (12, 16, 18) om te weten of een game geschikt is qua geweld, taalgebruik en thema’s.
➡️ Stimuleer coöperatieve games: Speel samen met vrienden in plaats van alleen tegen onbekenden. Dit versterkt vriendschappen.
➡️ Begrens in-game uitgaven: Stel limieten in of schakel in-app aankopen uit. Bespreek dat loot boxes vergelijkbaar zijn met gokken.
➡️ Herken signalen van verslaving:
- Steeds meer en langer spelen
- Boos, verdrietig of geïrriteerd als gaming niet mag
- Liegen over speeltijd
- Verwaarlozen van school, vrienden, hobby’s, hygiëne
- Alleen nog blij tijdens gaming
➡️ Stimuleer offline alternatieven: Sport, muziek maken, met vrienden afspreken, creatieve hobby’s.
➡️ Speel mee of kijk mee: Toon interesse in wat je tiener speelt. Vraag ernaar, kijk mee en probeer te begrijpen waarom het leuk is.
➡️ Zoek hulp bij problematisch gedrag: Als je vermoedt dat er sprake is van gamingverslaving, neem contact op met huisarts, schoolmaatschappelijk werk of een instelling zoals Parnassia Groep of Brijder.
📚 Bronnen: Trimbos-instituut Gaming & Verslaving 2024, PEGI.info, NJi Gaming Jongeren, Parnassia Groep Gaming Disorder
